Co to jest stożek rotatorów i jakie jest jego znaczenie?
Stożek rotatorów to układ mięśni w obrębie barku, odpowiedzialnych za ruchy rotacyjne w stawie ramiennym oraz jego stabilizację. Składają się na niego cztery mięśnie: nadgrzebieniowy, podgrzebieniowy, obły mniejszy i podłopatkowy. Przebiegają one od łopatki do kości ramiennej.
Na czym polega uszkodzenie stożka rotatorów i jak do niego dochodzi?
Uszkodzeniu ulegają przyczepy mięśni do kości – ścięgna.
Może to być związane z procesem starzenia się i zużywania elementów stożka rotatorów. Wtedy niezauważalne urazy mogą wywoływać ich postępujące rozrywanie, aż do całkowitego zerwania ścięgien. U młodszych osób uszkodzenie stożka rotatorów najczęściej związane jest z upadkiem, zwichnięciem stawu ramiennego, lub z powtarzalnymi czynnościami wykonywanymi nad głową (typowo sporty takie jak tenis, baseball).
Czynnikami ryzyka uszkodzenia stożka rotatorów jest palenie papierosów i hipercholesterolemia (podwyższone stężenie cholesterolu we krwi).
Jakie objawy towarzyszą uszkodzeniu stożka rotatorów?
Typowym objawem uszkodzenia stożka rotatorów jest ból w obrębie barku, nasilający się przy wykonywaniu czynności nad głową. Może pojawiać się również ból nocny, szczególnie podczas leżenia na barku dotkniętym procesem chorobowym.
Jakie są możliwości leczenia uszkodzenia stożka rotatorów?
Uszkodzenie stożka rotatorów leczy się głównie operacyjnie.
W zależności od rozległości procesu chorobowego, wieku pacjenta oraz poziomu sprawności przed operacją i oczekiwanego poziomu sprawności po operacji, istnieje kilka technik operacyjnych.
Najczęściej korzysta się z technik artroskopowych. Do stawu przez małe nacięcia w skórze wprowadzana jest kaniula (rurka) z kamerą oraz narzędzia chirurgiczne. W przypadku małych uszkodzeń, chirurg może podjąć decyzję o jednoetapowym zszyciu ścięgna. Przy większych uszkodzeniach, może być konieczne całkowite odcięcie ścięgna od kości ramiennej, oczyszczenie chorobowo zmienionych struktur i ponowne przyszycie ścięgna do kości.
Część operacji wykonywanych jest metodą klasyczną: ,,na otwarto’’. Technika ta jest wykorzystywana przy większych, bardziej skomplikowanych uszkodzeniach stożka rotatorów. Chirurg uzyskuje dostęp do stawu ramiennego przez cięcie w okolicy barku. Wszystkie czynności wykonuje pod kontrolą wzroku – nie pod kontrolą obrazu z kamery.
Trzecia technika, łącząca obie poprzednie to technika mini-open. Część operacji wykonywana jest techniką artroskopową, a część ,,na otwarto”, stosując mniejsze cięcie niż w przypadku metody klasycznej.
Jak wygląda proces rehabilitacji po operacji uszkodzenia stożka rotatorów?
Po operacji kończyna górna musi pozostać w specjalnym unieruchomieniu – ortezie przez okres od 4 do 6 tygodni. Pomimo takiego unieruchomienia, możliwe jest rozpoczęcie rehabilitacji w tym okresie. Pacjent razem z fizjoterapeutą wykonuje ruchy bierne w stawie ramiennym, czyli ruchy wykonywane dzięki pracy innej osoby (terapeuty).
Po zdjęciu unieruchomienia rozpoczyna się okres rehabilitacji, mający na celu zwiększenie siły mięśniowej oraz wytrzymałości aparatu więzadłowego i ścięgnistego w obrębie stawu ramiennego. Pacjent wykonuje ruchy aktywne w operowanym stawie ramiennym, stopniowo zwiększając obciążenie i intensywność ćwiczeń.
Pełny powrót do funkcji oraz siły sprzed kontuzji zajmuje do kilku miesięcy i jest ściśle związany z przestrzeganiem zaleceń podczas rehabilitacji.
Artykuł powstał przy udziale: Krzysztof Starszak, lek. med. Maciej Otworowski.
