Czym są łąkotki i jakie są ich funkcje?
Łąkotki są to struktury o kształcie półksiężyca, które dopasowują powierzchnię kości udowej do powierzchni kości piszczelowej w kolanie. Pełnią rolę amortyzacyjną w stawie kolanowym oraz umożliwiają ruchy obrotowe (w zgięciu). Stabilizują, pozwalają na przenoszenie drgań oraz niwelują szkodliwe działanie wstrząsów i obciążeń. Odpowiadają również za właściwe rozmieszczenie płynu stawowego, a także chronią przed niezamierzonymi, niekontrolowanymi ruchami w stawie, mogącym doprowadzić do jego uszkodzenia. Łąkotka przyśrodkowa jest połączona z torebką stawową, natomiast łąkotka boczna jest bardziej ruchoma.
Kogo dotyczy i jakie są przyczyny powstawania uszkodzeń łąkotek?
Uszkodzenia łąkotek dotyczą ludzi w każdym wieku, różne są natomiast przyczyny. U osób młodszych, które spędzają czas aktywnie, a także czynnych sportowców zawodowych i sportowców – amatorów, łąkotki narażone są na urazy, w trakcie których dochodzi najczęściej do wystąpienia nadmiernych sił działających na staw kolanowy, najczęściej w mechanizmie rotacyjnym (skrętnym). Z kolei u osób starszych dochodzi do wielokrotnych mikrouszkodzeń – częstą przyczyną jest choroba zwyrodnieniowa, nieprawidłowa oś anatomiczna kończyny dolnej, długotrwałe obciążenia.
Ryzyko uszkodzenia łąkotek wzrasta u osób z pierwotną niestabilnością w stawie kolanowym – często po uszkodzeniu więzadła krzyżowego przedniego. Czynnikiem predysponującym do wystąpienia urazów łąkotek jest także nadwaga.
Jakie są objawy uszkodzenia łąkotki?
U sportowców, np. podczas meczu piłki nożnej, ręcznej, koszykówki, uprawiania narciarstwa i innej aktywności fizycznej, uraz łąkotki często nie jest izolowany, ale towarzyszy jednoczesnemu uszkodzeniu więzadła krzyżowego przedniego i więzadła pobocznego piszczelowego ( tzw. nieszczęśliwa triada O’Donoghue). Uszkodzenie łąkotki w mechanizmie urazu wysokoenergetycznego jest przyczyną bólu i ograniczeniem ruchomości w stawie. W wywiadzie, pacjenci podkreślają, iż słyszeli trzask, który poprzedził dolegliwości bólowe. Pojawia się obrzęk, który stopniowo narasta, zmniejszając zakres ruchu w stawie kolanowym, często powodując całkowite zablokowanie.
U osób, które nie były narażone na duże siły działające w mechanizmie urazu, a u których doszło do uszkodzenia łąkotki, objawy mogą być skąpe i okresowo przemijające. Pęknięcia, lub rozwarstwienia powstające w przebiegu choroby zwyrodnieniowej mają charakter postępujący, a poprawa stanu bez leczenia nie jest możliwa. Długotrwały ból powinien skłonić do zgłoszenia się do specjalisty, celem weryfikacji objawów i wykonania diagnostyki. Uszkodzenie łąkotki wymaga często wykonania artroskopii.
Jak przebiega diagnostyka uszkodzenia łąkotki?
Podstawową ścieżką diagnostyczną jest przeprowadzenie szczegółowego wywiadu z pacjentem, badanie fizykalne oraz badania obrazowe. Do oceny uszkodzeń łąkotek wykonuje się USG i rezonans magnetyczny. Do weryfikacji późnych następstw uszkodzenia łąkotek, a także wykluczenia złamania w obrębie stawu (jeżeli uprzednio wystąpił uraz) wykonuje się RTG – dwie projekcje.
Jak wygląda artroskopowe szycie łąkotki?
Zabieg wykonywany jest na sali operacyjnej w znieczuleniu przewodowym, miejscowym, lub dożylnym krótkotrwałym. Wykonuje się niewielkie nacięcia w obrębie stawu kolanowego i wprowadza przez nie kaniulę (rurkę) z kamerą oraz narzędzia. Lekarze dokładnie oglądają struktury wewnątrz stawu dokonując ich oceny. Następnie wdraża się wybraną metodę szycia w zależności od typu uszkodzenia i aktualnych warunków. Celem operacji jest wyleczenie łąkotki i uniknięcie jej usunięcia. Dokonuje się implantacji zszywki, która zbliża uszkodzony fragment łąkotki do torebki stawowej w taki sposób, by mogło dojść do zrostu oraz skaryfikację tkanki chrzęstnej, co wpływa na przyspieszenie procesu gojenia. Następnie wprowadza się kolejną zszywkę i wykonuje szycie wewnątrzstawowe. Ostatnim etapem jest sprawdzenie stabilności zszytej łąkotki, płukanie stawu oraz zszycie skóry.
Jak przebiega rekonwalescencja pacjenta po artroskopowym szyciu łąkotki?
Po operacji artroskopowego szycia łąkotkiArtroskopowe szycie łąkotki stosuje się najczęściej ortezę, celem zapewnienia stabilizacji w stawie. Bardzo istotnym aspektem leczenia jest rehabilitacja, dzięki której pacjent powinien odzyskać pełny zakres ruchu w stawie kolanowym. Najcześciej do domu wraca w ciągu pierwszej doby po operacji z zaleceniami od lekarza prowadzącego, po uprzedniej nauce prawidłowego chodu o kulach i wykonywania podstawowych ćwiczeń. Dwa tygodnie po zabiegu pacjent powinien zgłosić się do poradni, celem usunięcia szwów pooperacyjnych. Należy pamiętać o konieczności odciążania kończyny przez 6 tygodni od zabiegu, a następnie stopniowe zwiększania obciążenia. Rehabilitacja zgodna z zaleceniami lekarza i fizjoterapeuty powinna trwać 3-4 miesiące.
Autor: dr n. med. Aleksander Winiarski – specjalista ortopedii
Artykuł powstał przy udziale: Krzysztof Starszak, lek. med. Maciej Otworowski
